Διάσπαση Προσοχής και Υπερκινητικότητα

Η ενεργητικότητα αλλά και η αυξημένη κινητικότητα αποτελούν φυσιολογικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των παιδιών, ιδιαίτερα κατά την προσχολική ηλικία. Ορισμένα όμως παιδιά παρουσιάζουν αυτά τα χαρακτηριστικά σε αυξημένο βαθμό συγκριτικά με τα συνομήλικα τους. Η ηλικία έναρξης της ΔΕΠ-Υ τοποθετείται στην ηλικία των 3-5 ετών. Η κύρια συμπτωματολογία της διαταραχής περιγράφεται παρακάτω:

1)Υπερκινητικότητα. Αυτή η συμπεριφορά παρατηρείται πιο έντονα σε δομημένες και οργανωμένες καταστάσεις που απαιτούν υψηλό βαθμό αυτοελέγχου. Το παιδί φαίνεται να είναι συνεχώς σε άσκοπη κίνηση (τρέχει, χοροπηδά, κουνιέται κλπ). Είναι ανυπόμονο και του είναι δύσκολο να υπακούσει και να πειθαρχήσει σε κανόνες.

2)Ελλειμματική προσοχή. Το παιδί δυσκολεύεται να παραμείνει συγκεντρωμένο και προσηλωμένο σε μια δραστηριότητα. Αδυνατεί να εστιάσει την προσοχή του σε λεπτομέρειες και κάνει λάθη απροσεξίας στο σχολείο ή σε άλλες δραστηριότητες. Αποφεύγει να εμπλακεί σε καθήκοντα που απαιτούν προσπάθεια. Συχνά φαίνεται να μην ακούει όταν του μιλούν κατευθείαν και χάνει εύκολα σημαντικά αντικείμενα.

3)  Παρορμητικότητα. Το παιδί δυσκολεύεται να ελέγξει τις αντιδράσεις του παρά τις αρνητικές συνέπειες που ακολουθούν. Γι’ αυτό και πολύ συχνά παιδιά με ΔΕΠ-Υ εμπλέκονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές. Εκ των υστέρων συνειδητοποιούν με έκπληξη ότι έβαλαν τον εαυτό τους σε κίνδυνο. 

Πέρα από την παραπάνω βασική συμπτωματολογία, στην κλινική εικόνα συναντάμε και κάποιες επιπλέον δυσκολίες. Δηλαδή, το παιδί με ΔΕΠ-Υ εμφανίζει μαθησιακές δυσκολίες αλλά και δυσκολίες στις κοινωνικές του συναναστροφές. Λόγω των απότομων αλλαγών της ψυχικής του διάθεσης, αλλά και λόγω της  επιμονής του και της έλλειψης υπομονής δεν γίνεται αποδεκτό από τους συνομηλίκους.  Επίσης, απαιτεί  άμεση ικανοποίηση των αναγκών του. Έτσι δεν περιμένει τους άλλους να μιλήσουν και συχνά τους διακόπτει. Αναπτύσσει δύσκολα φιλίες λόγω της ανικανότητάς του να συνεργαστεί με συνομηλίκους στο παιχνίδι ή σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες.

Ακόμη, συναισθηματικά το παιδί με ΔΕΠ-Υ μπορεί να βιώνει απόρριψη και να παρουσιάζει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Συχνά, τα παιδιά αυτά δέχονται επικρίσεις και αρνητική κριτική (π.χ. είσαι κακό παιδί, μην διακόπτεις, μην το κάνεις αυτό κλπ), με αποτέλεσμα μόνιμα να εισπράττουν μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους. Επίσης, συχνά τιμωρούνται ή τα μαλώνουν για πράγματα τα οποία δεν μπορούν να αποφύγουν να κάνουν.

Τέλος, έρευνες δείχνουν ότι παρότι το ποσοστό της ΔΕΠ-Υ μειώνεται στην ενήλικη ζωή, μπορεί να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα ειδικά, στην εφηβεία. Οι υπερκινητικοί έφηβοι έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις και μεγάλο κίνδυνο αποβολών στο γυμνάσιο ενώ διακόπτουν συχνότερα το σχολείο. Πολλοί έφηβοι με ιστορικό υπερκινητικότητας, εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά, έχουν αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και χαμηλή κοινωνική αποδοχή. Συχνά παρατηρούνται επίσης, διαταραχές προσωπικότητας (κυρίως αντικοινωνικού τύπου), αλκοολισμός και χρήση ουσιών. Γι’ αυτό και η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση βοηθούν στο να μπορέσει το παιδί να προσαρμοστεί γρηγορότερα και καλύτερα στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος του (σχολικού, κοινωνικού, οικογενειακού).

Τί είναι η Επιλεκτική Αλαλία;

Η επιλεκτική αλαλία αποτελεί την άρνηση του παιδιού να μιλήσει έξω από το σπίτι, παρά την φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική χρησιμοποίηση του λόγου στο σπίτι.

Η έναρξη της επιλεκτικής αλαλίας τοποθετείται στην ηλικία μεταξύ 3-8 ετών και εκδηλώνεται αφού ξεκινήσει η φοίτηση του παιδιού στο σχολείο. Αρχικά, θεωρείτε σύμπτωμα της ντροπαλότητας και της συστολής του παιδιού, ωστόσο όσο παρεμβάλλεται στην μαθησιακή ζωή του παιδιού τότε αρχίζει να γίνεται αντιληπτή σαν πρόβλημα. Συνήθως το παιδί αναζητά την επικοινωνία μέσω άλλων οδών (χειρονομίες, ζωγραφική κλπ). Η ομιλία στο σπίτι είναι σχεδόν φυσιολογική, μιλά με τους γονείς και με τα αδέρφια, αλλά αρνείται να μιλήσει σε ξένους. Αντίστοιχα, στο σχολείο είναι επίσης επιλεκτικό σε ποιον θα μιλήσει. Δηλαδή μπορεί να μιλά με τους συμμαθητές αλλά δεν μιλά στους δασκάλους.

Στο ιστορικό των παιδιών αυτών, συναντάμε παιδιά με φυσιολογική νοητική ανάπτυξη αλλά με μια μικρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου στην ηλικία των 2-3 ετών. Ιδιοσυγκρασιακά αυτά τα παιδιά περιγράφονται ενδοστρεφή και αποτραβηγμένα από κοινωνικές επαφές. Είναι παιδιά υπερπροστατευμένα από αγχώδεις και ψυχαναγκαστικές μητέρες. Η έναρξη μπορεί να είναι προοδευτική με την έναρξη του σχολικού έτους ή απότομη μετά από κάποιο τραυματικό γεγονός. Αλλαγές στη ζωή του παιδιού όπως μετανάστευση σε περιοχή που μιλάνε άλλη γλώσσα, νοσηλεία, αποχωρισμός από οικογένεια, φυσικό τραύμα και κακοποίηση θεωρούνται ως εκλυτικοί παράγοντες.

Διαγνωστικά είναι σημαντικό να αποκλεισθούν άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν την ομιλία. Όπως, η κώφωση,  ο αυτισμός, καθώς και παθολογικές δομές της προσωπικότητας.

Πως γίνεται η θεραπευτική διαχείριση της Εκλεκτικής Αλαλίας;

Οι κύριοι στόχοι της θεραπείας θα πρέπει να εστιάζουν στην ελάττωση του άγχους, την ενίσχυση της αυτοεικόνας και στην ενίσχυση της κοινωνικής αυτοπεποίθησης και επικοινωνίας. Η έμφαση δεν πρέπει ποτέ να τίθεται στο να κάνουμε ένα παιδί να μιλήσει. Όλες οι προσδοκίες για ομιλία θα πρέπει να παραμεριστούν. Με ελαττωμένο άγχος, ενισχυμένη αυτοπεποίθηση και την χρήση κατάλληλων τεχνικών, η επικοινωνία θα αυξηθεί καθώς το παιδί προοδεύει από μη λεκτικές σε λεκτικές επικοινωνιακές αντιδράσεις. Προγνωστικά, φαίνεται ότι τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν το πρόβλημα σε μερικούς μήνες από την έναρξη του σχολείου και σπάνια παρατηρείται στην ενήλικη ζωή.

Εξάρτηση από το Διαδίκτυο

Με τον όρο εξάρτηση από το διαδίκτυο εννοούμε την αδυναμία ελέγχου της χρήσης του, η οποία οδηγεί σε αισθήματα πίεσης, άγχους και δυσλειτουργικές συμπεριφορές σε καθημερινές δραστηριότητες του εφήβου

Τα διαγνωστικά κριτήρια για να οριστεί παθολογική η χρήση του διαδικτύου είναι τα εξής: προσκόλληση στον παγκόσμιο ιστό, ανάγκη για αυξημένο χρόνο παραμονής στο διαδίκτυο, επανειλημμένες αποτυχημένες προσπάθειες περικοπής του χρόνου σύνδεσης, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη ή άσχημη διάθεση όταν η χρήση περιορίζεται αναγκαστικά, παραμονή στη σύνδεση περισσότερο χρόνο από τον αρχικό προγραμματισμό, παραμέληση μιας δουλειάς και ψευδείς δηλώσεις στους γονείς σε σχέση με τον χρόνο σύνδεσης. 

Μορφές εξάρτησης

Συνήθως οι νέοι χρησιμοποιούν το  διαδίκτυο για αναζήτηση πληροφοριών, παραλαβή μουσικών αρχείων και ταινιών και για την ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στις μεγαλύτερες ηλικίες διαδεδομένη είναι επίσης, η παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού και η παρορμητική χρήση του διαδικτύου για τυχερά παιχνίδια και ψώνια. Ακόμη, οι έφηβοι χρησιμοποιούν ιδιαίτερα τα δωμάτια άμεσης ηλεκτρονικής συζήτησης (chat rooms) και το facebook. Μεγάλη ανάπτυξη επίσης γνωρίζουν τα τελευταία χρόνια τα ηλεκτρονικά παιγνίδια σε σύνδεση. Οι έφηβοι χρήστες περνούν ατέλειωτες ώρες μπροστά στον υπολογιστή, χάνοντας τις ώρες ύπνου και παραμελώντας τις σχολικές τους υποχρεώσεις. Με αποτέλεσμα να εμπλέκονται σε συνεχείς συγκρούσεις με τους γονείς τους, οι οποίοι αδυνατούν να τους θέσουν τα όρια. 

Ο βασικός λόγος που οδηγεί στην εξάρτηση από το διαδίκτυο είναι ότι καλύπτει αρκετές από τις ψυχικές διεργασίες της εφηβείας. Είναι άμεσα διαθέσιμο και ανταποκρίνεται στο εδώ και τώρα της εφηβικής επιθυμίας. Διαθέτει ανωνυμία και παρέχει συναισθηματική ασφάλεια, για όσους δυσκολεύονται να αλληλεπιδράσουν διαπροσωπικά αλλά και να αναπτύξουν διαπροσωπικές σχέσεις. Δίνει την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας καταργώντας τις αποστάσεις.

Παράγοντες κινδύνου

Τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των εφήβων που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εξάρτηση από το διαδίκτυο είναι το άγχος, η κατάθλιψη, η κοινωνική φοβία, η μοναξιά και η έλλειψη ικανών ποσοτικά και ποιοτικά φιλικών σχέσεων. Οι έφηβοι αυτοί συνήθως, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και συχνά αντιμετωπίζουν οικογενειακά, εκπαιδευτικά, επαγγελματικά προβλήματα και προβλήματα υγείας.  

 Συνέπειες

Οι συνέπειες εκτείνονται σε πολλές πτυχές της ζωής τους. Οι εθισμένοι έφηβοι κοιμούνται λίγο, δεν τρέφονται σωστά και δεν αθλούνται. Ακόμη, μειώνεται η ανταπόκριση στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις και περιορίζονται οι μελλοντικοί στόχοι για σπουδές. Περιορίζονται κοινωνικά και αντιμετωπίζουν προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Ενώ πιστεύουν ότι έχουν πολλούς φίλους λόγω της διαδικτυακής επικοινωνίας στην ουσία δεν έχουν καμία πραγματική φιλία

Αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση της παθολογικής χρήσης του διαδικτύου προτείνεται ψυχοθεραπεία. Σε ανθιστάμενες περιπτώσεις, όπου διακυβεύεται η σωματική και ψυχική υγεία του εφήβου προτείνεται νοσηλεία.