Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου 2017

Ο έφηβος χρήστης και η οικογένεια του.


Η πρώτη επαφή με τα ναρκωτικά γίνεται από περιέργεια και από παρότρυνση των συνομηλίκων. Οι φίλοι στην αρχή αποτελούν την κυριότερη πηγή εφοδιασμού και ο έφηβος νιώθει ότι συμμετέχει σε μια κοινωνική δραστηριότητα. Αποκτά αυτοπεποίθηση, δείχνει τόλμη και γνώσεις, γίνεται αποδεκτός στην ομάδα. Σε αυτή την πρώτη περίοδο πιστεύει ότι συμμετέχει σε μια συναρπαστική εμπειρία. Νιώθει την ευχαρίστηση που προκαλεί μια απαγορευμένη συμπεριφορά χωρίς όμως να διακρίνει τον πραγματικό κίνδυνο. Στην πορεία, όταν αργά ή γρήγορα εμφανιστούν τα σημάδια εξάρτησης, θα καταλάβει ότι έπεσε σε μια παγίδα που έστησε ο ίδιος στον εαυτό του. Η ουσία γίνεται απαραίτητη σε καθημερινή βάση, πρέπει να εφεύρει χίλιους τρόπους για να την προμηθευτεί, οι συγκρούσεις με την οικογένεια αποκτούν μεγάλη ένταση, χάνει το ενδιαφέρον για το σχολείο και σιγά-σιγά περιθωριοποιείται για να ακολουθήσει την προκαθορισμένη μοίρα ενός τοξικομανούς.
Οι έφηβοι ισχυρίζονται ότι αν δοκιμάσει κανείς ένα ναρκωτικό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα εθιστεί σε αυτό. Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μια μεγάλη απόσταση από την πρώτη δοκιμή μέχρι την εξάρτηση, που άλλοι έφηβοι θα την διανύσουν και άλλοι όχι. Στην χώρα μας, που ο κοινωνικός περίγυρος καταδικάζει την χρήση των ναρκωτικών, οι καθοριστικοί παράγοντες που οδηγούν στην εξάρτηση είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του εφήβου και οι συνθήκες του οικογενειακού περιβάλλοντος. Έφηβοι με χαμηλή αυτοπεποίθηση, με προβλήματα μαθησιακά που βιώνουν σχολική αποτυχία, έφηβοι που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες (μετανάστες) ή που παρουσιάζουν σωματικές αναπηρίες εγκαταλείπουν την αναζήτηση ρεαλιστικών λύσεων των προβλημάτων τους και αναζητούν φυγή μέσα από τη λήθη των ναρκωτικών. 
Οι διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις, όπως προαναφέραμε, είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για να οδηγηθεί ένας έφηβος στην εξάρτηση. Παιδιά χωρισμένων γονιών που έχουν ζήσει έντονους καυγάδες και δεν έχουν αναπτύξει ικανοποιητική σχέση με τον ένα ή τον άλλον γονέα είναι περισσότερο επιρρεπή στην εξάρτηση.  Έφηβοι που ζουν με την οικογένεια τους αλλά βιώνουν έλλειψη θερμής οικογενειακής ατμόσφαιρας είναι ευάλωτοι στις παροτρύνσεις συνομηλίκων για χρήση ναρκωτικών. Αυτές οι οικογένειες χαρακτηρίζονται από ασταθή συμπεριφορά των γονέων, έλλειψη συνεργασίας και υποστήριξης, έλλειψη κατανόησης και διαλόγου. Οι γονείς είναι άλλοτε υπερπροστατευτικοί και υποχωρητικοί, άλλοτε επιθετικοί και απορριπτικοί. Στην εφηβεία η προσφυγή στα ναρκωτικά θεωρείται ένας τρόπος για να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα. Έχει αποδειχθεί ότι όσο πιο αρνητική είναι η συμπεριφορά των γονέων τόσο πιο νωρίς οι έφηβοι καταφεύγουν στην χρήση ουσιών. Όταν οι γονείς το ανακαλύπτουν αντιδρούν με πόνο και οργή και στη συνέχεια όταν διαπιστώνουν το μέγεθος του προβλήματος καταλαμβάνονται από απελπισία. Αυτά τα συναισθήματα είναι δικαιολογημένα αλλά δεν βοηθούν τον έφηβο. Ο έφηβος έχει ανάγκη μέσα από διάλογο να κατανοήσει τις αιτίες και τις προσωπικές του αδυναμίες που τον σπρώχνουν στην εξάρτηση. Έχει ανάγκη υποστήριξης έτσι ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει την επώδυνη προσπάθεια που απαιτεί η απεξάρτηση.
Θεραπεία
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της τοξικομανίας είναι πολύπλευρη και πολύμορφη. Οι έφηβοι χρήστες έχουν ανώριμες προσωπικότητες, είναι παρορμητικοί και χειριστικοί και συχνά οδηγούνται σε διακοπή της θεραπείας. Η ένταξή τους σε προγράμματα αποτοξίνωσης σε ειδικές θεραπευτικές κοινότητες αποδίδει ανάλογα με την προσωπική τους επιθυμία να δεχθούν βοήθεια και απαιτεί την συμμετοχή της οικογένειας. Η τοξικομανία ιδιαίτερα που αρχίζει στην εφηβεία χρειάζεται μια συντονισμένη και επίμονη θεραπευτική προσπάθεια για να μην εξελιχθεί σε χρόνια υποτροπιάζουσα κατάσταση που θα καταστήσει το άτομο ανίκανο να ζήσει μια σταθερή και παραγωγική ζωή. 


(Σημειώσεις από Πρόγραμμα Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ «Ψυχοπαθολογία του βρέφους, του παιδιού και του εφήβου»)


Δευτέρα 8 Μαΐου 2017

Ομάδα Γονέων

Καθώς πλησιάζει η περίοδος των εξετάσεων, η αγωνία και το άγχος των μαθητών αλλά και των γονιών, αυξάνεται σημαντικά. Το άγχος και η ψυχολογική φόρτιση που συνοδεύει τις εξετάσεις μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες στην ψυχική κατάσταση των μαθητών και των γονέων, προκαλώντας ακόμα και οικογενειακές εντάσεις και συγκρούσεις.

Ελάτε λοιπόν, να συζητήσουμε για το άγχος (τί ειναι, πώς βιώνεται, πώς εμφανίζεται) αλλά και τρόπους διαχείρισης για να στήρίξουμε και τα παιδιά αλλά και εμάς.

Υπεύθυνη: Βερβέρη Μαρία
Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος (MSc)

Ημερομηνία: Τετάρτη 17 Μαίου 2017
Ώρα: 18:00 - 20:00
Διεύθυνση: Καβέτσου 17
Τηλέφωνο: 22510 48933
Κόστος: 10 ευρώ

Απαραίτητη η κράτηση θέσης

Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2017

Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου: Όσα έχουμε υποχρέωση να ξέρουμε




Η 15η Φεβρουαρίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου.
Ο όρος παιδικός καρκίνος χρησιμοποιείται για να ορίσει οποιοδήποτε είδος καρκίνου που εμφανίζονται σε παιδιά πριν την ηλικία των 15 ετών. Οι παιδικοί καρκίνοι είναι σπάνιοι, αντιπροσωπεύουν το 0,5-4,6% όλων των καρκίνων σε ανθρώπους. Τα συνολικά ποσοστά εμφάνισης του καρκίνου της παιδικής ηλικίας κυμαίνονται μεταξύ 50 και 200 ανά εκατομμύριο παιδιών σε παγκόσμια κλίμακα.
Παιδικός καρκίνος: Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές;
Το “μοτίβο” των καρκίνων στην παιδική ηλικία διαφέρει σημαντικά από εκείνων σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Σε γενικές γραμμές, η λευχαιμία αποτελεί περίπου το ένα τρίτο όλων των καρκίνων της παιδικής ηλικίας. Οι άλλες πιο κοινές μορφές καρκίνου στα παιδιά είναι τα λεμφώματα και οι όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι όγκων που εκδηλώνονται σχεδόν αποκλειστικά σε παιδιά, όπως το νευροβλάστωμα, το νεφροβλάστωμα, το μυελοβλάστωμα και το ρετινοβλάστωμα. Οι καρκίνοι του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου ή του ορθού, τυπικά συμβαίνουν σε ενήλικες και είναι εξαιρετικά σπάνιοι σε παιδιά.
Παιδικός καρκίνος: Ποιοι είναι οι γνωστοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου της παιδικής ηλικίας;
Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί μόνο λίγοι παράγοντες κινδύνου για τους καρκίνους της παιδικής ηλικίας. Αυτοί περιλαμβάνουν την ιονίζουσα ακτινοβολία και την κατάποση της ορμόνης διαιθυλοστιλβεστρόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (πρόκειται για μια παλιά θεραπεία που δεν εφαρμόζεται πλέον). Πολλοί παιδικοί καρκίνοι συνδέονται επίσης με τη γενετική σύσταση του ατόμου, αφού έχει αποδειχτεί ότι ο καρκίνος σε μικρές ηλικίες εμφανίζεται με διαφορετική συχνότητα σε παιδιά διαφορετικής εθνοτικής προέλευσης. Επίσης, η γενετική προδιάθεση κάθε ατόμου (οικογενειακό ιστορικό καρκίνων) παίζει σημαντικό ρόλο. Έρευνες έχουν δείξει ότι ιοί, όπως ο Epstein-Barr, η Ηπατίτιδα-Β, ο έρπης και οιός του AIDS (HIV) μπορεί επίσης να συμβάλουν στην αύξηση του κινδύνου για μερικούς καρκίνους της παιδικής ηλικίας.
Παιδικός καρκίνος: Υπάρχουν γεωγραφικές διακυμάνσεις στη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου της παιδικής ηλικίας;
Δεν έχουν όλες οι χώρες ενημερωμένα μητρώα που καταγράφουν τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου, ως εκ τούτου είναι δύσκολο να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα του καρκίνου της παιδικής ηλικίας σε όλο τον κόσμο. Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, φαίνεται να είναι μεγάλες οι διακυμάνσεις στη συχνότητα εμφάνισης παιδικών καρκίνων, όπως η λευχαιμία και οι όγκοι του νευρικού συστήματος. Ενώ τέτοιου τύπου καρκίνοι διαγιγνώσκονται σπανίως στον υπόλοιπο κόσμο, στην υπο-Σαχάρια Αφρική, καταγράφονται αυξημένα ποσοστά εμφάνισης λεμφωμάτων (ειδικότερα λέμφωμα Burkitt) από ό,τι σε άλλες περιοχές. Αυτό μπορεί να προκύψει από τη μεγαλύτερη έκθεση σε ιογενείς λοιμώξεις.
Παιδικός καρκίνος: Μπορεί να ανιχνευθεί νωρίς;
Οι περισσότεροι καρκίνοι της παιδικής ηλικίας αρχικά εκδηλώνονται με μη-ειδικά σημάδια και συμπτώματα, κάτι που οδηγεί σε καθυστερημένη ανίχνευσή τους. Στις χώρες υψηλού εισοδήματος, επειδή τα παιδιά συνήθως έχουν αυξημένη γονική και ιατρική φροντίδα, οι καρκίνοι έχουν πιο μεγάλη πιθανότητα να εντοπιστούν πιο νωρίς. Σε χώρες με χαμηλό εισόδημα κατά κεφαλήν (κατά μέσο όρο), ωστόσο, υπάρχουν πρόσθετα εμπόδια στην έγκαιρη ανίχνευση, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης πρόσβασης των παιδιών σε υπηρεσίες υγείας και τις ανεπαρκείς ιατρικές εγκαταστάσεις.
Παιδικός καρκίνος: Ποιες είναι οι πιθανότητες για θεραπεία;
Στις χώρες υψηλού εισοδήματος, περίπου το 80% των παιδιών με καρκίνο επιβιώνει πέντε ή περισσότερα χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου. Αυτό το πολύ υψηλό ποσοστό συνεπάγεται αυξημένο αριθμό μακροχρόνια επιζώντων ατόμων, που χρειάζονται συνεχή παρακολούθηση, θεραπεία και φροντίδα. Η πρόγνωση είναι πολύ χαμηλότερη για τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο σε χώρες χαμηλού και μεσαίου κατά κεφαλήν εισοδήματος. Ορισμένοι παράγοντες που εξηγούν αυτό το χαμηλό ποσοστό περιλαμβάνουν: την καθυστερημένη διάγνωση του καρκίνου που οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα αποτελεσματικής θεραπείας, τα ανεπαρκώς εξοπλισμένα νοσοκομεία που δεν έχουν τα κατάλληλα φάρμακα και εξοπλισμό, κάποιες άλλες ασθένειες που είναι διαδεδομένες στα παιδιά και η έλλειψη γενικών γνώσεων του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σχετικά με τον καρκίνο. Επιπλέον, η θεραπεία δεν είναι προσιτή οικονομικά για τους περισσότερους γονείς.


Πηγή:http://www.iatropedia.gr

Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2016

Ομάδα Γονέων


Η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού μας. Πότε ανησυχούμε;

Ο θυμός και η επιθετικότητα είναι από τις πιο συνηθισμένες αντιδράσεις της παιδικής ηλικίας. Από την αρχή της ζωής το άτομο αντιδρά βίαια σε καταστάσεις που του προκαλούν δυσαρέσκεια. Ο θυμός του παιδιού εκδηλώνεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με το χαρακτήρα και την ηλικία του. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, η επιθετική συμπεριφορά αποτελεί φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης ενός παιδιού. 
Οι επιθετικές ενέργειες εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους. Ωστόσο, όσο φυσιολογικές και αν είναι τέτοιες εκδηλώσεις για ένα μικρό παιδί, αυτό δεν σημαίνει ότι ο γονιός πρέπει να αγνοήσει την επιθετική συμπεριφορά. Αντίθετα, πρέπει να του δείξει τρόπους για να διαχειρίζεται το θυμό του και να εκφράζει με αποδεκτό τρόπο τα συναισθήματα του.

Ομιλήτρια: Βερβέρη Μαρία
Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος (MSc)
Καβέτσου 17, Μυτιλήνη
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22510 48933

Κόστος συμμετοχής: 10 ευρώ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΚΡΑΤΗΣΗ ΘΕΣΗΣ

Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2016

Ομάδα Γονέων

Παιδικές Φοβίες και πώς να τις αντιμετωπίσουμε.


Η πορεία του παιδιού από την βρεφική ηλικία μέχρι και την ενηλικίωση του περιλαμβάνει ευχάριστα αλλά και δυσάρεστα στοιχεία και εμπειρίες. Τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα από τη βρεφική ηλικία και με τα δύο. Ο φόβος είναι βασικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου, ένα φυσικό συναίσθημα που μας κινητοποιεί στην αντιμετώπιση του ενδεχόμενου κινδύνου. Όταν, όμως, αντί να προστατεύει, εμποδίζει, χρειάζεται να δώσουμε στο παιδί την κατάλληλη φροντίδα για την αντιμετώπιση του. 

Στην Ομάδα θα αναλύσουμε την διαφορά ανάμεσα στον φόβο κ;αι την φοβία. Τις αιτίες ανάπτυξης φοβιών. Τη εικόνα και τα συμπτώματα, έτσι να μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε και να αναζητήσουμε βοήθεια. Θα συζητήθούν επίσης οι συνήθεις φοβίες ανά ηλικιακή ομάδα (προ-σχολική, σχολική και εφηβική ηλικία). Και τέλος, ποιος ο ρόλος των γονιών στην εμφάνιση αλλά και στην αντιμετώπιση των φόβων.

Υπεύθυνη: Βερβέρη Μαρία
Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος (MSc)

Ημερομηνία: Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2016
Ώρα: 18:00 - 20:00
Τόπος: Καβέτσου 17
Τηλέφωνο: 22510 48933

Κόστος συμμετοχής: 10Ε

Περιορισμένος αριθμός θέσεων.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2016

Δημιουργία συναισθηματικού δεσμού γονιού - παιδιού.



Τη στιγμή που θα πάρετε το μωρό σας στην αγκαλιά σας για πρώτη φορά είναι πιθανόν πως θα βιώσετε ανάμεικτα συναισθήματα. Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι θα νιώσουν αγάπη απ’ την πρώτη ματιά και σε αρκετούς, πράγματι αυτό συμβαίνει.
Ωστόσο, υπάρχουν και νέοι γονείς οι οποίοι δε βιώνουν άμεσα το συναίσθημα της αγάπης. Συνήθως, οι νέες μητέρες, όταν αντικρίζουν για πρώτη φορά το νεογέννητό τους, αναφέρουν πως αισθάνονται ένα μούδιασμα, ίσως και αμηχανία. Αυτά τα συναισθήματα τις κάνουν να νιώθουν τύψεις και ενοχές. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να νιώθετε έτσι, είναι απόλυτα φυσιολογικό να δεθείτε με το μωρό σας σταδιακά, μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες της ζωής του. Άλλωστε ξεκινά ένα νέο και άγνωστο κομμάτι, μέχρι τώρα και για εσάς και χρειάζεστε χρόνο για να συνειδητοποιήσετε την νέα πραγματικότητα.
Η δημιουργία, λοιπόν, συναισθηματικού δεσμού με το παιδί είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο αλλά κυρίως προσπάθεια και επιμονή από την μεριά των γονιών.

Στάδια ανάπτυξης δεσμού

Από τη γέννηση, ή λίγο αργότερα, το μωρό θα γαντζώνεται και θα κοιτάζει κατάματα τον ενήλικα που προσπαθεί να το παρηγορήσει όταν κλαίει. Από πολύ νωρίς, τα μωρά ανταποκρίνονται περισσότερο στις μητέρες τους, αλλά στη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων γαντζώνονται σε όλους, τους κοιτάζουν όλους κατάματα και χαμογελούν σε όλους ανεξαιρέτως.
Σε ηλικία τριών περίπου μηνών, το μωρό σας θα χαμογελάει περισσότερο σ' εσάς ή σε άλλα οικεία πρόσωπα, παρά στους ξένους. Ωστόσο, τα πιο πολλά μωρά της ηλικίας αυτής καλοδέχονται τις καινούριες γνωριμίες και πιθανότατα, θα χαμογελάσουν ζεστά σε κάποιον συγγενή που τον αντικρίζουν για πρώτη φορά.
Γύρω στους έξι με εφτά μήνες, το μωρό θα δείχνει σίγουρα μια σταθερή προσκόλληση σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Την ίδια περίοδο, ίσως αρχίσει να αντιμετωπίζει επιφυλακτικά τους ξένους. Το αρχικό πρόσωπο προσκόλλησης, σχεδόν πάντα είναι αυτός που φροντίζει το μωρό — συνήθως, η μητέρα του. Όμως, μολονότι, το μωρό θα προσκολληθεί πιθανότατα πρώτα στη μητέρα του, πολύ σύντομα θ' αρχίσει να ενδιαφέρεται και για άλλα πρόσωπα που το φροντίζουν: τον πατέρα, ένα μεγαλύτερο αδερφό ή αδερφή, τον παππού ή τη γιαγιά, ή όποιο άλλο πρόσωπο έχει αναλάβει σε καθημερινή βάση τη φροντίδα του.
Σε ηλικία ενός χρόνου, τα περισσότερα μωρά προσκολλώνται στον πατέρα, όπως και στη μητέρα τους. Ωστόσο, όταν έχουν κάποιο πρόβλημα, τα μωρά της ηλικίας αυτής καταφεύγουν συνήθως στη μητέρα τους.


Αργοπορημένο συναισθηματικό δέσιμο

Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν κάποιες αιτίες που καθυστερεί να αναπτυχθεί συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ μητέρας και μωρού. Εάν, για παράδειγμα, βιώσατε μια τραυματική εμπειρία τοκετού, πάσχετε από κατάθλιψη, το μωρό σας είναι σε θερμοκοιτίδα, χρειάζεται ειδική φροντίδα ή έχει κάποια αναπηρία, μπορεί να αισθάνεστε αποξενωμένη και ανίσχυρη απέναντι του. Παρομοίως, εάν επιθυμούσατε να αποκτήσετε συγκεκριμένα αγόρι και γεννήσατε κορίτσι, αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη δημιουργία του συναισθηματικού δεσίματος. Αυτή η πρόωρη απόρριψη συχνά δε διαρκεί για πολύ και συνήθως αντιστρέφεται πολύ γρήγορα και μετατρέπεται σε έντονα συναισθήματα προστασίας και τελικά ανιδιοτελούς αγάπης.

Ποιό είναι το συστατικό για το ασφαλές δέσιμο του παιδιού με το γονιό;
Μελέτες δείχνουν ότι το κρίσιμο συστατικό για ένα ασφαλές δέσιμο είναι η ανταπόκριση από τους γονείς προς το βρέφος, δηλαδή να είναι ευαισθητοποιημένοι στα μηνύματα του παιδιού και να ανταποκρίνονται κατάλληλα και σταθερά. Για παράδειγμα, να χαμογελούν όταν το μωρό χαμογελάει, να του μιλούν όταν κάνει απόπειρες επικοινωνίας, να το αγκαλιάζουν όταν κλαίει κ.ο.κ.
Κλείνοντας να τονίσουμε ότι το να δεθούν τα παιδιά με τους γονείς τους είναι μια διαδικασία καθημερινή και διαρκής, όχι κάτι που γίνεται μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Για πολλούς γονείς, το δέσιμο είναι το αποτέλεσμα της καθημερινής φροντίδας που δίνουν στα παιδιά. Το ασφαλές δέσιμο των παιδιών μπορεί να συνδεθεί με θετική λειτουργία σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης τους. Αν τα παιδιά, με βάση τις πρώτες τους εμπειρίες, μπορούν να έχουν θετικές προσδοκίες σχετικά με την ικανότητα τους να συναναστρέφονται με τους άλλους και μπορούν να υπολογίζουν στην ανταπόκριση των γονιών τους, είναι πιθανό να αισθάνονται ασφάλεια, να έχουν θετική αυτοεκτίμηση και να συμμετέχουν ενεργά στον κόσμο τους.