Τι είναι η Αγοραφοβία και πώς εμφανίζεται;

Με τον όρο «Αγοραφοβία» αναφερόμαστε στα παρακάτω:

·          Στο άγχος του ατόμου όταν βρίσκεται σε μέρη ή καταστάσεις από όπου η φυγή μπορεί να είναι δύσκολη (ή να προκαλεί αμηχανία) ή μπορεί να μην υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια σε περίπτωση που έχει μια απροσδόκητη ή ελκυόμενη από την κατάσταση προσβολή πανικού ή συμπτώματα τύπου πανικού. Οι φόβοι του αγοραφοβικού κατά κανόνα αφορούν ομάδες καταστάσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται το να είναι μόνος έξω από το σπίτι, να είναι σε πλήθος ή να στέκεται σε ουρά, να βρίσκεται πάνω σε γέφυρα και να ταξιδεύει με λεωφορείο, τραίνο ή αυτοκίνητο.

·         Το άτομο εξαιτίας αυτών των φόβων καταλήγει να αποφεύγει καταστάσεις (πχ περιορίζονται τα ταξίδια) ή αλλιώς τις υπομένει με έκδηλη ενόχληση ή με άγχος ότι θα εμφανιστεί Προσβολή Πανικού ή συμπτώματα τύπου πανικού, ή απαιτείται παρουσία συνοδού προσώπου. 

Η Διαταραχή Πανικού με Αγοραφοβία

Η αγοραφοβία σχετίζεται με τον πανικό. Τα άτομα που παθαίνουν κρίσεις πανικού συνδέουν την εμφάνιση της κρίσης με το χώρο που εκδήλωσαν τα συμπτώματα με αποτέλεσμα να αποφεύγουν εκείνο το μέρος όπως και άλλα με κοινά σημεία. Η αγοραφοβία εμφανίζεται μέσα στο πρώτο έτος από την πυροδότηση της πρώτης κρίσης πανικού. Ορισμένες φορές, η αγοραφοβία μπορεί να συντηρείται ακόμα και αν δεν υπάρχουν κρίσεις πανικού ή να υποχωρεί ταυτόχρονα με τις κρίσεις. Η λειτουργικότητα των ατόμων περιορίζεται και είναι σύνηθες να ενισχύονται συναισθήματα που παραπέμπουν σε συμπτώματα καταθλιπτικής διαταραχής.  Τα συμπτώματα του πανικού είναι τα ακόλουθα: (α) επίμονη ανησυχία ότι θα υπάρξουν και άλλες προσβολές (β) ανησυχία για τις επιπτώσεις της προσβολής ή τις συνέπειες της (π.χ. απώλεια ελέγχου, ότι θα υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου, ότι θα τρελαθεί) (γ) σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς που συνδέεται με τις προσβολές 

Η Φαρμακευτική Αντιμετώπιση της Διαταραχής

Η φαρμακευτική αγωγή ενδείκνυται μόνο όταν ο άνθρωπος παρουσιάζει έντονη αποδιοργάνωση στην λειτουργικότητα του εξαιτίας της έντασης των  σωματικών συμπτωμάτων. Να διευκρινιστεί ότι η φαρμακευτική θεραπεία δεν κρίνεται απαραίτητη σε όλες τις περιπτώσεις.

Η Ψυχοθεραπευτική Αντιμετώπιση της Διαταραχής

Η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί, στις περισσότερες περιπτώσεις, σημαντικά βοηθητική για τα άτομα που βιώνουν αγχώδεις διαταραχές. Η θεραπεία βοηθά τον θεραπευόμενο να αντιμετωπίσει τα σωματικά συμπτώματα, να τροποποιήσει τις δυσλειτουργικές σκέψεις και τη συμπεριφορά αποφυγής που διαιωνίζουν τον φόβο.  Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να εντοπίσει τις αρνητικές αυτόματες σκέψεις, να ελέγξει την αντικειμενικότητα τους και να τις αντικαταστήσει με πιο ρεαλιστικές.

Να κλείσω δανειζόμενη, τα λόγια ενός θεραπευτή (J.Young,1993):

«Το μεγαλύτερο όφελος απαλλαγή σας από αυτή την παγίδα είναι η καλυτέρευση της ζωής σας. Χάνετε τόσα πολλά εξαιτίας των φόβων σας… Γιατί να συνεχίζετε να περιορίζετε τις δραστηριότητες σας και να απαρνείστε τον εαυτό σας; Το ταξίδι εξόδου από αυτή την κατάσταση είναι το ταξίδι επιστροφής στη ζωή».

Διαταραχή Πανικού και Αγοραφοβία

Διαταραχή Πανικού

Ως Διαταραχή Πανικού ορίζουμε την αγχώδη διαταραχή κατά την οποία το άτομο αισθάνεται άγχος και φόβο χωρίς να υπάρχει αντικειμενική αιτία και βιώνει προσβολή πανικού.

Προσβολή πανικού

Εννοούμε μια διακριτή περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας, κατά την οποία εμφανίστηκαν αιφνίδια και κορυφώθηκαν μέσα σε 10 λεπτά της ώρας τέσσερα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα συμπτώματα: 1. Αίσθημα παλμών, καρδιά που «σφυροκοπά» ή επιτάχυνση του καρδιακού παλμού 2. Εφίδρωση 3. Τρεμούλα ή έντονος τρόμος 4. Αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας 5. Αίσθημα πνιγμονής 6. Πόνος ή δυσφορία στο θώρακα 7. Ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση 8. Αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή τάση για λιποθυμία 9. Αποπραγματοποίηση (αισθήματα μη πραγματικού) ή αποπροσωποποίηση (ότι αποσπάται από τον εαυτό) 10. Φόβος απώλειας του ελέγχου ή ότι θα τρελαθεί 11. Φόβος θανάτου 12. Παραισθήσεις (μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα) 13. Ρίγη ή αίσθημα ζέστης 

Τα Ψυχολογικά Συμπτώματα

Το άτομο παρουσιάζει τάση φυγής από το συγκεκριμένο χώρο, φόβο ότι η κρίση θα συμβεί πάλι και αποφυγή των καταστάσεων ή των χώρων όπου εμφάνισε μια κρίση πανικού. 

Ο Τρόπος Εκδήλωσης της Διαταραχής Πανικού

Σε απειλητικές καταστάσεις ενεργοποιούνται δύο βασικοί βιολογικοί μηχανισμοί, η φυγή ή η μάχη για την αντιμετώπιση του κινδύνου. Ο εγκέφαλος κινητοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα προκαλώντας έκκριση αδρεναλίνης, το άτομο αισθάνεται μια αίσθηση έξαψης. Οι χτύποι της καρδιάς αυξάνονται για να τροφοδοτήσουν με οξυγόνο τους ιστούς. Ο ρυθμός της αναπνοής γίνεται πιο έντονος για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού σε οξυγόνο. Έτσι εμφανίζεται ζάλη, δύσπνοια και πόνος στο στήθος. Οι κόρες των ματιών διαστέλλονται για να εντοπίσουν πιο εύκολα τον κίνδυνο. Το πεπτικό σύστημα υπολειτουργεί για να παρέχει αίμα στους μυς και για αυτό παρουσιάζεται ναυτία. Το μυϊκό σύστημα είναι διεγερμένο γιατί προετοιμάζει το άτομο για φυγή. Οι σκέψεις είναι εστιασμένες στη διερεύνηση του κινδύνου. Μέσα από αυτή την διαδικασία, το άτομο αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τον κίνδυνο. 

Όταν η διαδικασία αντιμετώπισης του κινδύνου ενεργοποιείται σε καταστάσεις που δεν είναι απειλητικές αλλά το άτομο αντιλαμβάνεται ότι είναι, τα συμπτώματα που εμφανίζονται προκαλούν δυσφορία και οδηγούν σε κρίση πανικού εξαιτίας του φόβου που βιώνει το άτομο. Ο φόβος θέτει σε λειτουργία την διαδικασία αντιμετώπισης του κινδύνου με αποτέλεσμα τα σωματικά συμπτώματα να αυξάνονται και να προκαλείται στο άτομο η σκέψη ότι θα του συμβεί κάτι κακό. Έτσι αρχίζει ο φαύλος κύκλος που προκαλεί και συντηρεί τις κρίσεις πανικού. 

Η Συχνότητα Εμφάνισης

Η Διαταραχή Πανικού εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες. Οι κρίσεις ξεκινούν σε διάφορες ηλικίες αλλά είναι περισσότερο συνηθισμένες από τα 18 ως τα 35 ετών. Ενώ σημειώνονται ακόμα και στην παιδική ηλικία ή μετά από τα 45 έτη. Οι κρίσεις πανικού εκδηλώνονται ύστερα από πιεστικές και αγχωτικές καταστάσεις, είναι χρόνιες με υφέσεις και εξάρσεις. Σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύονται με συνεχής και βαριά συμπτωματολογία. 

Η Διαταραχή Πανικού με Αγοραφοβία

 Τα άτομα που εμφανίζουν κρίσεις πανικού είναι πιθανό να περιορίσουν τις δραστηριότητες και να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους φοβούμενοι ότι θα εμφανίσουν μια ακόμα κρίση πανικού. 

Η αγοραφοβία σχετίζεται με τον πανικό. Τα άτομα που παθαίνουν κρίσεις πανικού συνδέουν την εμφάνιση της κρίσης με το χώρο που εκδήλωσαν τα συμπτώματα με αποτέλεσμα να αποφεύγουν εκείνο το μέρος όπως και άλλα με κοινά σημεία. Η αγοραφοβία εμφανίζεται μέσα στο πρώτο έτος από την πυροδότηση της πρώτης κρίσης πανικού. Ορισμένες φορές, η αγοραφοβία μπορεί να συντηρείται ακόμα και αν δεν υπάρχουν κρίσεις πανικού ή να υποχωρεί ταυτόχρονα με τις κρίσεις. Η λειτουργικότητα των ατόμων περιορίζεται και είναι σύνηθες να ενισχύονται συναισθήματα που παραπέμπουν σε συμπτώματα καταθλιπτικής διαταραχής. 

Η Θεραπεία

Η θεραπεία βοηθά τον θεραπευόμενο να αντιμετωπίσει τα σωματικά συμπτώματα, να τροποποιήσει τις δυσλειτουργικές σκέψεις και τη συμπεριφορά αποφυγής που διαιωνίζουν τον φόβο.  Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να εντοπίσει τις αρνητικές αυτόματες σκέψεις, να ελέγξει την αντικειμενικότητα τους και να τις αντικαταστήσει με πιο ρεαλιστικές.

Αγχώδεις Διαταραχές:Αγοραφοβία

           Η αγοραφοβία είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής. Με τον όρο αγοραφοβία περιγράφεται ο φόβος και το έντονο άγχος του ατόμου να βρίσκεται σε μέρη ή καταστάσεις και γενικά σε μέρη όπου πιστεύει ότι είναι δύσκολο να φύγει ή είναι δύσκολο να λάβει βοήθεια στην περίπτωση που εκδηλώσει κρίση πανικού.
       Έτσι, λοιπόν, με την αίσθηση του επερχόμενου πανικού το άτομο αποφεύγει τα μέρη όπου σκέφτεται ότι μπορεί να του συμβεί κάτι τέτοιο. Οι άνθρωποι με αγοραφοβία αισθάνονται ανασφαλείς σε οποιαδήποτε δημόσια μέρη, ειδικά σε μέρη όπου μαζεύεται κόσμος. Οι φόβοι μπορεί να βιώνονται τόσο έντονα ώστε μερικοί άνθρωποι είναι ουσιαστικά παγιδευμένοι στα σπίτια τους. Υποφέρουν τόσο πολύ που είναι δυνατόν να μη θέλουν να βγαίνουν από το σπίτι τους. Όταν βγαίνουν, το κάνουν με μεγάλη δυσκολία ή όταν συνοδεύονται από ένα μέλος της οικογένειας τους ή ένα φίλο τους.

        Η αγοραφοβία όπως αναφέρεται και παραπάνω, συνδέεται στενά με την διαταραχή πανικού. Είναι συχνά φυσικό επακόλουθο του πανικού. Ωστόσο, όπως η διαταραχή πανικού μπορεί να εμφανίζεται μόνη της χωρίς αγοραφοβία, έτσι και η αγοραφοβία δεν συνοδεύεται πάντα από διαταραχή πανικού. Το 67% των ασθενών που πάσχουν από αγοραφοβία είναι γυναίκες. Η διαταραχή μπορεί να αρχίσει απότομα ή να εγκατασταθεί σταδιακά. Τα συμπτώματα αρχίζουν συνήθως κατά το τέλος της εφηβείας και μεταξύ 30 έως 40 ετών.

            Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της αγοραφοβίας

• Φόβος για μέρη συνάθροισης, όπως λαϊκή αγορά ή εστιατόρια.
• Ανικανότητα να φύγετε από το σπίτι για μεγάλες περιόδους.
• Αίσθηση ανικανότητας και ανημποριάς.
• Υπερβολική εξάρτηση από τους άλλους.
• Προβλήματα στην αναπνοή.
• Ταχυκαρδία, ναυτίες, ζαλάδα.
• Αίσθημα απώλειας ελέγχου.
• Υπερβολικό ιδρώτα.

       Βέβαια, τα συμπτώματα εξαφανίζονται μόλις το άτομο απομακρυνθεί από το μέρος που του προκάλεσε την κρίση. Μάλιστα, δεν τολμάει να πάει ξανά σε αυτό το μέρος από φόβο μήπως και ξαναζήσει αυτόν τον εφιάλτη. Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις που ένας αγοραφοβικός δεν εκδηλώνει κρίσεις πανικού, αλλά νιώθει απλά άγχος, περιμένοντας την επόμενη κρίση. Σε αυτές τις περιπτώσεις με τον καιρό αυξάνονται τα αγχώδη συμπτώματά του.
       Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι η αγοραφοβία αλλά και γενικότερα οι αγχώδεις διαταραχές αντιμετωπίζονται. Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί αποτελεσματικές θεραπείες για διαρκή ανακούφιση από τις φοβίες. 

 Σχετικό άρθρο: Κρίση Πανικού l